Pleonasme

Het pleonasme wordt soms verward met een tautologie. Die laatste stijlfiguur verdient een eigen hoofdstukje, dus daarover een volgende keer meer. Laat ik volstaan met te zeggen dat een tautologie letterlijk hetzelfde woord betekent (wis en waarachtig, gratis en voor niets), terwijl een pleonasme , dat in feite overvloed betekent, een inherente en dus overbodige eigenschap beschrijft van het erbij behorende hoofdwoord.

Bekende voorbeelden zijn:

- Witte sneeuw

- Een ronde bal

- Slimme Vlaming

- Zout zeewater

- Groen gras

De oplettende lezer heeft in bovenstaande opsomming vast wel een ongerijmdheid opgemerkt. Inderdaad: gras kan ook soms geel zijn ...

Sommige pleonasmen zijn minder als dusdanig te herkennen, wegens vreemde taalinvloeden, onbegrepen afkortingen en ander taai spul.

- Een koikarper: koi betekent in het Japans 'karper'; eigenlijk zeg je karperkarper

- Het meer van Loch Ness: een 'loch' is al een meer

- Een beleefde Vlaming

- LCD display: Liquid Crystal Display; de laatste display is er eentje teveel

- T.a.v. van Buren

De oplettende lezer heeft wederom een moedwillig foutje opgemerkt. Ja hoor, als de persoon in het laatste voorbeeld 'van Buren' heet, dan klopt ter attentie van van Buren wel degelijk ... goed zo.

En wat te denken van onderstaande opsomming:

- Een verwante zusterpartij

- Binnenlandse burgeroorlog

- Langzaam kuieren

- Overtollige ballast

- Een twijfelende Vlaming

- Een jong kind

Voor de laatste keer: iets opgevallen? Een twijfelende Vlaming, natuurlijk. Of wacht ... misschien toch niet? Welja, daar moet ik even over ... of nee, eigenlijk …

Marc Kerkhofs | Auteur van "BEET"